ชี้แจงข้อคลุมเครือเฉพาะประเด็น เชค อะห์หมัด อับดุรเราะห์มาน อัลบันนา อัซซาอาตี / อจ อิสหาก

ชี้แจงข้อคลุมเครือเฉพาะประเด็น เชค อะห์หมัด อับดุรเราะห์มาน อัลบันนา อัซซาอาตี

#กล่าวนำ

ฝ่ายที่สนับสนุนคุณซากิรไนค์ พยายามจะนำเสนอแหล่งอ้างอิงทางวิชาการเพื่อยืนยันว่า “ดะฮาฮา” สามารถแปลว่า “ทำให้กลม” ก็ได้ เพราะอย่างน้อยนักวิชาการเฉกเช่นเชค อะห์หมัด อับดุรเราะห์มาน อัลบันนา อัซซาอาตี (ต่อไปขอเรียกว่า) อัซซาอาตี ยังอธิบายคำว่า “อุดฮียุ” เป็นไข่นกกระจอกเทศเลย และได้ถ่ายหน้าหนึ่งจากหนังสือ “บะดาอิอุลมินัน” ของท่านมาแสดง ซึ่งเป็นการอธิบายฮะดีษบทหนึ่งที่กล่าวเกี่ยวกับชาวอันศอรคนหนึ่งที่ขี่อูฐไปเหยียบรังไขนกกระจอกเทศจนเป็นเหตุให้ไข่มันแตก ในขณะที่ชายผู้นี้ครองเอี๊ยะห์รอมอยู่ โดยเขาจะต้องถูกปรับ(เกี่ยวกับพิธีฮัจญ์)หรือไม่ ตัวบทฮะดีษคือ

عن معاوية بن قرَّة عن رجلٍ من الأنصار أنَّ رجلًا أوطأ بعيره أدحي نعامٍ وهو محرم فكسر بيضها، فانطلق إلى عليَّ رضى الله عنه فسأله عن ذلك، فقال له علىٌّ عليك بكلِّ بيضة جنين ناقة أو ضراب ناقة فانطلق إلى رسول الله صلَّى الله عليه وسلَّم فذكر ذلك له، فقال رسول الله صلَّى الله عليه وعلى آله وصحبه وسلَّم قد قال علىٌّ بما سمعت ولكن هلمَّ إلى الرُّخصة، عليك بكلِّ بيضةٍ صوم أو إطعام مسكين

ฮะดีษรายงานโดยนักรายงานหลายท่าน เช่น อิหม่ามอะห์หมัด อิหมามดาร่อกุฏฏนีย์ อิบนุอะบีชัยบะห์ และอัลดุรรอซซ๊าก เป็นต้น เชคอัลบานีแจ้งสถานะว่าเป็นฮะดีษมุรซัล (ชนิดหนึ่งของฮะดีษฏ่ออีฟ)

ข้อความที่ฝ่ายสนับสนุนคุณซากิรไนค์ ยกมาอ้างอิงคือคำอธิบายของเชคอัซซาอาตีที่ว่า

أدحي نعام بكسر الحاء المهملة وتشديد الياء التحتية مفتوحة أي بيض نعام
สรุปคือ “อุดฮียะ อัยบัยฎ่อนะอาม” แปลได้ความว่า “อุดฮียะ” คือไข่นกกระจอกเทศ

ขอชี้แจงความคลุมเครือดังต่อไปนี้

1-ผู้ที่หยิบยกหนังสือดังกล่าวมาอ้างอิง รีบร้อนเกินไปและไม่ตรวจสอบให้ดีและถ่องแท้เสียก่อนว่าข้อความดังกล่าวนั้นมันผิดถูกอย่างไร มัวแต่นึกจะเอามาอ้างอิงเพราะตรงตามประสงค์ที่จะเอา และไม่ตรวจสอบให้ดีว่าเชคอัซซาอาตีมีหนังสืออื่นอีกหือไม่ และคำๆ นี้ท่านได้อธิบายไว้ในเล่มอื่นหรือไม่ เมื่อเห็นสิ่งที่ต้องอารมณ์ก็รีบคว้าเอามาอ้างอิงเลยโดยไม่ตรวจสอบความถูกต้องใดๆ

2-เชคอัซซาอาตีมิได้มีหนังสือเล่มนี้เล่มเดียว ท่านยังมีหนังเล่มอื่นๆ อีกด้วย เช่น “อัลฟัตฮุลรอบบานีฯ” และหนังสือ “บุลูฆุลอัสร๊อรฯ” เล่มหลังนืคือหนังสืออธิบายเล่มแรก คือหนังสือ“อัลฟัตฮุลรอบบานีฯ” ในหนังสือสองเล่มนี้ ท่านก็ได้อธิบายความหมายคำว่า “อุดฮียุ” ไว้เช่นกัน และเป็นคำอธิบายที่ละเอียดกว่า ชัดเจนกว่า และไม่สามารถจะกล่าวได้ว่ามีการพิมพ์ผิดพลาดได้เฉกเช่นการอธิบายไว้ในหนังสือ “บะดาอิอุลมินัน”

3-ในภาษาอาหรับหากเขียนตกไปแม้แต่อักษรเดียวความหายอาจเปลี่ยนเป็นอื่นได้ ตัวอย่างเช่นคำว่า “มะบีด-مبيض” หากเขียน “มีม” ตกไป ก็จะได้คำว่า “บัยด์-بيض” ทันที ความแตกต่างคือ “มะบีด-مبيض” แปลว่า “ที่วางไข่” ส่วน “บัยด์-بيض” แปลว่า “ไข่”

4-ข้อความในหนังสือ “บะดาอิอุลมินัน” ปรากฏแต่เพียงคำว่า “บัยด่อนะอาม” จึงเป็นข้อความที่มีอักษร “มีม” ขาดหายไป สื่อง่ายๆ คือพิมพ์ตกไปนั่นเอง เลยทำให้ความหมายของคำว่า “อุดฮียุ” เปลี่ยนไปจาก “รังไข่” กลายเป็น “ไข่”

5-ผมเป็นใครถึงบังอาจกล่าวเช่นนั้น อย่าเพิ่งร้อนใจไปครับ ผู้จะมายืนยันว่าคำๆ นี้ไม่สมบูรณ์และมีอะไรขาดหายไป มิใช่ใครอื่น ท่านคือเจ้าของหนังสือนั่นเอง ซึ่งก็คือเชคอัซซาอาตี เพราะท่านได้อธิบายคำๆ นี้ไว้ในหนังสืออีกเล่มหนึ่งคือ “บุลูฆุลอัสร๊อรฯ”ดังนี้

(غريبه) (1) الأدحى بضم الهمزة وسكون الدال المهملة بعدها حاء مهملة مكسورة ثم ياء مشددة، الموضع الذى تبيض فيه النعامة وتفرَّخ، جمعه
أداحى وهو أفعول من دحوت لأنها تدحوه برجلها أى تبسطه ثم تبيض فيه


#แปลได้ดังนี้

“(คำยากของฮะดีษ) “อัลอุดฮียุ” –หมายถึง “อัลเมาเฏี๊ยะอ์-สถานที่” ที่นกกระจอกเทศวางไข่และฟักไข่ มีพหูพจน์ว่า “อะดาฮี” มัน(อยู่ในตราชั่ง-กฎผันคำในภาษาอาหรับ) อุฟอูล จากคำว่า “ดะฮะวัต” (เหตุที่เรียก “อุดฮียุ” ว่ารังไข่) ก็เพราะนกกระจอกเทศมันจะใช้เท้าของมัน “ตัดฮู” สถานที่นั้น หมายถึงปรับให้มันราบ หลังจากนั้นมันก็ไข่ลงในสถานที่นั้น”

ผู้อธิบายคือคนๆ คนเดียวกัน ย่อมไม่อธิบายคำๆ เดียวกัน ไปคนละทางสองทางแน่นอน คำอธิบายจากหนังสือที่ผู้สนับสนุนคุณซากิรไนค์ยกมาอ้างอิง เป็นการอธิบายเพียงย่อๆ ไม่กี่คำ แต่ในหนังสือนี้ ท่านอัซซาอาตีอธิบายไว้ยืดยาว ยากที่จะเกิดข้อผิดพลาดทางการพิมพ์ได้ หรือแม้หากเกิดข้อผิดพลาดทางการพิมพ์ขึ้น ก็ไม่ส่งผลต่อความหมายโดยรวม

6-นี้คือบทพิสูจน์ให้เห็นชัดๆ ว่าในหนังสือชื่อ “บะดาอิอุลมินัน” มีการพิมพ์ “มีม” ตกหล่นไปโดยไม่ต้องสงสัยใดๆ หากจะมีคนตั้งข้อสังเกตว่าเป็นไปได้ไหมว่า ท่านอาจจะสื่อทั้งสองความหมาย คำตอบคือสิ่งนี้เป็นไปไม่ได้ เพราะท่านเป็นนักฮะดีษและนักภาษาด้วยเช่นกัน และท่านเองก็เป็นผู้อ้างอิงผู้บันทึกฮะดีษไว้ด้วยหลายท่าน หนึ่งในผู้บันทึกฮะดีษนี้คือท่านอัลดุรร๊อซซ๊าก (210) ท่านได้บันทึกฮะดีษนี้ไว้ใน อัลมุศอนนัฟของท่านดังนี้

8292 - عَنْ مَعْمَرٍ، عَنْ مَطَرٍ الْوَرَّاقِ، عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ قُرَّةَ، أَنَّ رَجُلًا مِنَ الْأَنْصَارِ أَوْطَأَ أُدْحِيَّ نَعَامَةٍ، وَهُوَ مُحْرِمٌ - يَعْنِي عُشَّهَا - فَكَسَرَ بَيْضَةً، فَسَأَلَ عَلِيًّا، فَقَالَ: عَلَيْكَ جَنِينُ نَاقَةٍ، أَوْ قَالَ: ضَرَّابُ نَاقَةٍ، فَخَرَجَ الْأَنْصَارِيُّ فَأَتَى النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَخْبَرَهُ، فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «قَدْ سَمِعْتُ مَا قَالَ عَلِيٌّ، وَلَكِنْ هَلُمَّ إِلَى الرُّخْصَةِ، صِيَامٍ أَوْ إِطْعَامِ مِسْكِينٍ»

ท่านอับดุรร๊อซซ๊าก ผู้รายงานฮะดีษนี้ได้อธิบายคำว่า “อุดฮียะ” แทรกไว้ว่า يَعْنِي عُشَّهَا คือหมายถึง “รังของมัน”

7-และในฐานะท่านเป็นนักภาษา แน่นอนท่านทราบดีว่าคำว่า “อุดฮียุ” ไม่อาจแปลเป็น “ไข่” ได้ เพราะ หากเรานำสำนวนนี้มาเทียบกับภาษาไทยง่ายๆ เราก็จะเข้าใจว่าจุดที่ผิดพลาดเป็นอย่างไร ตัวอย่างเช่น “ผมเหยียบหัวนายแดงแล้วเลยทำให้แขนดขาหัก”

ท่านผู้อ่านคิดว่าข้อความนี้เป็นอย่างไร ทำนองเดียวกันหากคำว่า “อุดฮียุ” ในฮะดีษแปลว่า “ไข่” เหตุใดคำหลังจึงเป็น “بيضها” ทำไมไม่มีการใช้ว่า “أدحيها” การใช้คำที่แตกต่างเพราะมันมีความหมายที่แตกต่างนั่นเอง นี้คือแง่มุมทางภาษา ซึ่งเชคท่านทราบดี

8-หนังสือที่ฝ่ายที่สนับสนุนคุณซากิรไนค์นำมาอ้างอิงนั้น (บะดาอิอุลมินันฯ) ตีพิมพ์ก่อนหนังสือที่ผมยกมาหักล้าง หากใครสงสัยก็ให้เปิดไปดูหน้าสุดท้ายของหนังสือ “บะดาอิอุลมินัน” เขาจะแจ้งไว้ชัดเจนว่ามีหนังอะไรของเชคฯที่พิมพ์แล้วและยังมิได้พิมพ์ สรุปคือหนังสือ “อัลฟัตอัรร๊อบบานีฯ” พิมพ์ทีหลังหนังสือ “บะดาอิอุลมินันฯ หากผมจะพูดว่าหนังเล่มแรกแก้ไขความผิดพลาดหนังสือเล่มหลัง หรือเล่มหลังมาแก้ไขความผิดพลาดของเล่มแรกครับ หากสติเรายังปกติอยู่ก็หวังว่าเราคงจะเลือกถูกนะครับ

9-ผมมีตัวอย่างให้ผู้อ่านพิจารณาดังนี้ สมมุติว่าผมเขียนหนังสือไว้สองเล่ม ในเล่มหนึ่งผมเขียนว่า ผมได้ไปเที่ยว”ห้วยขาแช็ง” เป็นป่าที่สวยงามมาก แต่ในอีกเล่มหนึ่งผมเขียนว่า ผมไปชม “ห้วยขาแข้ง” ซึ่งอยู่ในจังหวัดอุทัยธานี ได้รับการประกาศเป็นมรดกโลก หากมีใครจะเอาคำพูดผมไปอ้างอิง เพื่อยืนยันความถูกต้องทางวิชาการ โดยอ้างว่า “ครูหาก” เป็นปราชญ์ โดยยืนยันกระต่ายขาเดียวว่าคำนี้ต้องเรียก “ห้วยขาแข็ง” โดยให้เหตุผลว่าหากใครไปแล้วต้องเดินจนขาแข็ง ท่านคิดว่าผู้นั้นตะแบงไหม แค่นั้นครับ

10-สรุปว่าผู้สนับสนุนคุณซากิรไนค์ มิได้ตรวจสอบให้ถี่ถ้วน พอเห็นข้อความที่พิมพ์ตกไป ก็รีบนำมาอ้างอิงทันที ดังนั้นข้ออ้างที่ว่ายึดเชคซาอาตี ตอนนี้คงไม่ยึดแล้วละครับ คงต้องย้อนกลับไปยึดคำบรรยายของเชค “ฆอซี” ต่อไป

11-และแม้สมมุติว่าเราไม่สามารถหาคำอธิบายที่ชัดเจนของเชคซาอาอตีมายืนยันหักล้างความผิดพลาดนั้นได้ ก็มิได้หมายความว่าคำๆ นี้จะแปลได้ว่า “ไข่” แต่อย่างใด เพราะเท่ากับว่าเชคซาอาตีอธิบายค้านกับคนในยุคสะลัฟเฉกเช่นท่านอับดุรร๊อซซ๊าก คำอธิบายของเชคอัซซาอาตีย่อมตกไปเพราะท่านคือคนร่วมสมัย แต่นักรายงานฮะดีษที่ชื่อว่าอับดุรร๊อซซ๊าก คือคนในยุคสามร้อยปีแรก นับแต่วันที่ท่านเสียชีวิตจวบวันนี้ก็น่าจะไม่ต่ำกว่า 1200 ปี

12-เมื่อทราบความจริงแล้วว่าเชคอัซซาอาตี มิได้อธิบายคำดังกล่าวว่า “ไข่” แต่หมายถึง “ที่วางไข่ของนกกระจอกเทศ” ดังนั้นกรุณาหยุด อ้างอิงสิ่งผิดๆ แล้วนำไปโยนใส่ท่านอีก

ท่านเขียนหนังสือไว้หลายเล่มก็ควรจะตรวจสอบทุกเล่มให้ดีเสียก่อน คือตรวจสอบหลายๆ เล่ม ไมใช่หยิบยกเอาหนังสือที่พิมพ์ผิดมากล่าวอ้างพร้อมร้องแรกแหกกระเชอท้าโต๊ะครูโน่นนี่นั่นให้ไปตรวจสอบ

อัลฮัมดุลิลลาห์ที่เผอิญผมเป็นโต๊ะครูเล็กๆ และพอมีความรู้อยู่บ้างเล็กๆ น้อย ก็เลยค้นเจอความจริงข้างต้นและนำมาแจกจ่ายคนที่มิได้เป็นโต๊ะครูไงครับ